Boomkwekerij A&E Maaijen V.O.F. in Boskoop wordt al vijftien jaar gerund door Erwin en Arie Maaijen. Door de flinke groei van de laatste jaren werken de ondernemers sinds drie jaar met personeel. Het vinden van nieuw personeel is hun grootste uitdaging. Sterker nog: het blijkt bijna onmogelijk. Naast het aantrekken van nieuw personeel is het behouden van personeel minstens zo belangrijk. Verzuim speelt een belangrijke rol bij het behouden van personeel. Uitval kan namelijk zorgen voor nog minder personeel. Binnen het bedrijf ligt daarom de nadruk op het voorkomen van (fysiek) verzuim en het stimuleren van het ‘wij-gevoel’. Erwin heeft ook nog enkele tips om verzuim te beperken.
De ‘roots’ van Boomkwekerij A&E Maaijen liggen in Stolwijk, in de Zuid-Hollandse Krimpenerwaard. Hier legde Arie Maaijen (63) in 1980 de basis voor het huidige bedrijf. “Mijn vader was altijd al een natuurmens”, vertelt Erwin Maaijen (36). “Eerst wilde hij boswachter worden, maar dat bleek lastig. Toen besloot hij een tuinbouwopleiding te volgen. Tijdens stages kreeg hij af en toe wat plantjes mee, die hij dan opkweekte in de moestuin van zijn moeder. Na verloop van tijd ‘kaapte’ hij haar moestuin en uiteindelijk besloot hij zelf een stukje grond te kopen. Hier begon hij met het opkweken van bomen. In eerste instantie kweekte hij een standaardaanbod, maar geleidelijk kwam er steeds meer nadruk te liggen op de opkweek van bijzondere boom- en heestersoorten.”
Eind jaren negentig verhuisde het bedrijf naar Boskoop, ongeveer twintig kilometer van Stolwijk. In Stolwijk waren namelijk geen mogelijkheden voor verdere groei, maar in Boskoop kon het aanbod worden uitgebreid. 'Op dit moment kweken we meer dan honderd bijzondere boom- en heestersoorten. Deze leveren we af als halfwas product, wat betekent dat een collega-kweker of groothandel de planten afkweekt. Daarna worden ze geleverd aan tuincentra, hoveniers, enzovoorts.'
'Mijn vader geeft me de ruimte om mijn eigen koers te varen'
Erwin stapte in 2006 in het familiebedrijf en werd een jaar later medevennoot. Hij was in het begin niet van plan om boomkweker te worden. Verre van dat. 'Buiten werken in de regen en de kou, dat zag ik niet zitten.' Hij besloot daarom een opleiding tot elektricien te volgen. Daarna had hij veel verschillende baantjes. 'Maar werken onder een baas bleek niets voor mij. Ik moet mijn eigen ding kunnen doen. Daardoor kwam een toekomst in het familiebedrijf toch in beeld. En toen ik een jaar ging meedraaien, merkte ik dat het leiden van een boomkwekerij veel meer omvat dan alleen werken in slecht weer. De verkoop, het aansturen van personeel, er komt enorm veel bij kijken. Dat sprak me wel aan. Daarom besloot ik uiteindelijk tóch in het bedrijf te stappen.'
Hoewel vader en zoon nog samen aan het roer staan, is Erwin vandaag de dag grotendeels verantwoordelijk voor de gang van zaken. 'Mijn vader is nog steeds heel betrokken en werkt volop mee op de kwekerij. Maar het leiden van het bedrijf laat hij vooral aan mij over. Hij heeft er geen moeite mee om zaken los te laten en geeft mij de ruimte om mijn eigen koers te varen. Dat is heel prettig.'
Erwin geeft aan dat hij bepaalde zaken ook anders aanpakt dan zijn vader. Zo probeert hij veel meer in te springen op vragen uit en behoeften in de markt. 'We zijn de laatste jaren ook veel internationaler gaan werken; onze klanten zitten over de hele wereld. Ook is ons klantenbestand uitgebreid - we hebben inmiddels 450 klanten - en ga ik regelmatig op klantbezoek. Dat deed mijn vader nooit. Maar eerlijk is eerlijk: de tijden en marktomstandigheden zijn ook veranderd.'
'Vroeger was de handel vooral in handen van Boskoopse handelaren, nu regelen kwekers de verkoop meer zelf. Dat ligt mij ook meer dan mijn vader, ik ben veel meer een netwerker. Hij zei ook een keer tegen me: ‘dit had ik zo nooit voor elkaar kunnen krijgen’. Maar hij heeft natuurlijk wel de basis gelegd. En daar borduur ik nu op voort.'
Tegelijk maakt Erwin ook gebruik van de kennis van zijn vader. 'Hij weet enorm veel over boomsoorten; dat heb ik veel minder. Wanneer er nieuwe soorten op mijn pad komen, overleg ik dan ook altijd met mijn vader: kunnen we hier iets mee, is deze soort kansrijk? Kortom: we proberen elkaars sterke punten zoveel mogelijk te benutten.'
Het bedrijf maakte de laatste jaren een flinke groei door; inmiddels worden per jaar bijna 100.000 planten afgeleverd. Door deze schaalvergroting werken de ondernemers sinds drie jaar ook met personeel. 'Voorheen deden we alles met zijn tweeën, dus dat was wel een omschakeling', zegt Erwin. 'Op dit moment hebben we één vaste medewerker en werken we met twee zzp’ers en twee uitzendkrachten. Dat redden we net, met horten en stoten.'
Nieuw personeel is volgens de kweker lastig te vinden. Sterker nog: het blijkt bijna onmogelijk. 'De markt biedt nog volop groeimogelijkheden, onder andere omdat wij zo’n bijzonder aanbod hebben. Maar er zijn gewoon geen mensen te vinden, zeker niet met kennis van de sector. Het tekort aan personeel remt de ontwikkeling van ons bedrijf.'
Tot voor kort hadden de ondernemers twee vaste medewerkers. Van één van hen namen ze afscheid, omdat het verzuim te hoog lag. 'Dat was een uitzondering; verder hebben we nauwelijks verzuim onder onze mensen. Ik doe ook heel erg mijn best om het medewerkers naar de zin te maken. Zo geef ik hen veel eigen verantwoordelijkheid en ben ik flexibel. Moet iemand een keer naar de dokter, of wil hij of zij wat eerder naar huis, dan is dat geen probleem. Door deze houding zijn mensen meestal ook bereid om een stapje extra te zetten op momenten dat dat nodig is.'
Omdat het werk op de kwekerij fysiek zwaar is, investeert Erwin veel in mechanisatie. 'En we gebruiken veel hulpmiddelen. Op die manier probeer ik het werk uitvoerbaar te houden voor mensen en te voorkomen dat ze lichamelijke klachten krijgen. En is het een dag echt guur weer, dan stuur ik ze naar huis. Mits de drukte het toelaat natuurlijk. Daarnaast organiseren we regelmatig iets voor ons personeel; denk bijvoorbeeld aan een barbecue. Op die manier stimuleer je het ‘wij-gevoel’ en houd je mensen betrokken.'
Erwin heeft ook nog enkele tips voor collega’s, om verzuim te beperken. 'Hoe groot je bedrijf ook is, begeef je regelmatig onder je personeel en werk met hen mee. Als je zelf aanwezig bent op de werkvloer, zie je bijvoorbeeld wanneer iemand minder presteert en kun je het gesprek aangaan.'
Zijn advies is ook om medewerkers zoveel mogelijk afwisseling te bieden in hun takenpakket. 'Vaak wordt gezegd: laat die medewerker dat klusje maar doen, daar is hij of zij goed in. Maar steeds hetzelfde doen, is enorm geestdodend. Dat houdt niemand vol. Bied daarom variatie, dat houdt je mensen scherp.'
