Verzuim kan in de papieren lopen
Wanneer een ondernemer grip houdt op verzuim, dan kan dat aardig schelen in zijn portemonnee. „Wij bij Sazas houden als vuistregel aan dat de loonkosten bij een ziekte verdubbelen. Dus je kan je maar beter bewust zijn verzuim, zeker nu de krapte op de arbeidsmarkt toeneemt”, redeneert algemeen directeur Hans van Bussel.
Sazas is 25 jaar geleden opgericht door werkgevers- en werknemersorganisaties in de agrarische en groene sector. Na het privatiseren van de Ziektewet in 1994 sloten werkgevers zich bij Sazas aan om het financiële risico van verzuim te beperken en te voorkomen dat medewerkers ziek thuis kwamen te zitten. Sindsdien is volgens algemeen directeur Hans van Bussel veel veranderd op tuinbouwbedrijven betreffende preventie ziekteverzuim: „Zeg maar gerust van onbewust onbekwaam naar bewust en soms bekwaam. Een kwart eeuw geleden zagen werkgevers en werknemers ziekteverzuim als een overheidsprobleem, ook al betaalden ze er premie voor. Nu liggen verzuimrisico's op het bordje van werkgevers en werknemers.”
Voor zover het verleden. Waarom kan verzuim tegenwoordig zo in de papieren lopen?
„Loonkosten bij ziekte kunnen verdubbelen door verplicht doorbetalen van loon, productieverlies en kosten voor vervanging. En zeker als verzuim langer duurt niet te vergeten verzuimbegeleiding en re-integratie. Ondernemers die er mee te maken hebben gehad, weten inmiddels beter. Beter is dit om vooraf te beseffen. En ik moet je zeggen dat in agrarische sectoren dit besef groot is, zeker in vergelijking met andere sectoren. Wat je in eerste instantie niet zou verwachten in bijvoorbeeld de glastuinbouw; immers een arbeidsintensieve sector met veel flexwerk en seizoensarbeid.”
Kan jij hun grote bewustzijn voor verzuim verklaren?
„Het grote bewustzijn vloeit voort uit het feit dat er vaak veel binding is met het personeel. Enerzijds omdat het familiebedrijven zijn of van oorsprong familiebedrijven. En anderzijds omdat dat er nog veel kleine bedrijven in de sector opereren met meewerkende gezins- en familieleden. En ook dat geeft een andere binding.”
Vind jij dat personeelsbeleid een ondergeschoven kindje is op tuinbouwbedrijven?
„Het is geen ondergeschoven kindje, ook al zijn de verschillen per bedrijf groot. Zo rond de 60 tot 70 medewerkers doet vaak H&R-management zijn intrede op het bedrijf, waardoor afstand tussen ondernemers en zijn personeel groter wordt. Dat is niet per se negatiever, maar wel significant anders dan op kleine bedrijven. Echter met toenemende krapte op de arbeidsmarkt wordt goed personeelsbeleid wel belangrijker, zowel op kleine als grote bedrijven.”
Waarop liggen de huidige verzuimcijfers in de glastuinbouw en vollegrondstuinbouw?
„In de glastuinbouw schommelt het verzuimcijfer de laatste jaren tussen de 4,5 en 5% en op opengrondsteeltbedrijven rond de 2%. Voor de gehele land- en tuinbouw ligt het verzuimcijfer op circa 3,5%. Dat is een halvering sinds ondernemers medeverantwoordelijk zijn voor kosten en risico's. Cijfers die overigens beduidend lager liggen dan het landelijk gemiddelde. Bij deze cijfers wel de aantekening dat lagere verzuimcijfers niet alleen komen door een beter verzuimbeleid, maar ook door schaalvergroting en verdere mechanisatie en digitalisering.”
Kunnen deze cijfers nog verder naar beneden?
„Het kan altijd beter. In de glastuinbouw zijn de cijfers licht hoger dan gemiddeld in andere land- en tuinbouwsectoren. Daar is mogelijk ruimte voor daling; een halve procent moet eraf te halen zijn. Het is nooit verkeerd om verzuimdoelstellingen als bedrijf te stellen.”
Welke inspanningen moeten telers dan ondernemen?
„Door meer te focussen op mensenmanagement en preventief gedrag van werknemers. Op werkplezier en motivatie van medewerkers valt te sturen. Dan moet je dat als werkgever uiteraard wel inzichtelijk hebben.”
Focus op preventief gedrag?
„Dat is een manier om het verzuimvraagstuk aan te vliegen. Sturen op preventief gedrag gaat net een stapje verder dan te zorgen dat medewerkers een goede balans houden tussen werk en privéleven. Wellicht het beste te illustreren met een voorbeeld. Bijvoorbeeld een medewerker waarvan haar of zijn partner ernstig ziek is de gelegenheid geven het werk direct neer te leggen als daartoe noodzaak is.”
Gaat dit niet ver, gezien ook eigen verantwoordlijkheden van werknemers?
„Natuurlijk hebben werknemers ook eigen verantwoordelijkheden, maar juist in die menselijke maat is winst te behalen bij het binden van personeel. Daar tijd en energie in stoppen betaalt zich dubbel en dwars terug.”
Is meer flexwerk op de bedrijven bezwaarlijk?
„Nee, dat is de realiteit. Flexwerkers kunnen, als zij bij het bedrijf in dienst zijn, gewoon meelopen in de reguliere verzuimaanpak. ”
Hoe bind en boei je arbeidsmigranten?
„Door een goed aanspreekpunt die de taal kent en vertrouwen geeft. Daarnaast goede huisvesting, juiste beloning, afwisselend werk en het vertrouwen dat ze na elk seizoen kunnen terugkeren op het bedrijf. Er zijn bedrijven die daar in slagen.”
Hoe groot is het probleem van vergrijzing in de sector?
„Groot, de gemiddelde leeftijd is nu al 39,5 jaar en stijgt met ongeveer 1,5% per jaar.”
Hoe is jong talent weer in de sector te krijgen?
„Door enthousiasme van jonge medewerkers de ruimte te geven; naast goede beloning, goede opleidingsmogelijkheden en goede secundaire arbeidsvoorwaarden. En dat allemaal vanuit een centrale aanpak.”
Wat voor gevolgen heeft automatisering en robotisering op het ziekteverzuim?
„De agrosector is de afgelopen jaren veel meer hightech geworden. Zo komen bloemen op roltafels naar de mensen toe en gaat oogsten van planten automatisch. Dit vraagt om hoger geschoold personeel en het leidt tot een verandering van het verzuim. Fysieke klachten maakten plaats voor burn-outklachten. In de komende jaren komt steeds meer nadruk komen te liggen op duurzame inzetbaarheid en sociale mobiliteit.”
De tuinbouwsector streeft naar nul dodelijke ongevallen in 2020. Is dat geen utopie?
„Ambities zijn nooit een utopie.”
Welke cultuuromslag is bij ondernemers nodig om het werk in de sector veiliger te maken?
„Bewustwording en herhaling. Kortom blijf de dialoog aangaan met medewerkers.”
Over Hans van Bussel
- Hans van Bussel wordt op 1 september 1957 geboren in Arnhem als zoon van een machinebankwerker en tevens boekhouder.
- Na zijn afstuderen als elektrotechnicus, studeert Van Bussel op latere leeftijd in 2006-2008 gezondheids- en bedrijfskundig management bij Avans University en bestuurlijke raadgeving op Nijenrode.
- Van 1985-1989 is Van Bussel secretaris inkooppool medische hulpmiddelen van verzekeringsmaatschappij Oost-Nederland, waarna hij sectiehoofd particuliere verzekeringen bij zorginstelling BAZ (1989-1992) wordt, gevolgd door procuratiehouder van assurantiebedrijf ABB (1992-1996). Van 1996-2006 vervult Van Bussel de functie van sales- en accountmanager bij VGZ om vervolgens regiomanager zakelijke markten bij UVIT (2006-2009) te worden.
- Van Bussel treedt in 2009 toe tot het Colland bestuur bureau. In juni 2015 wordt hij algemeen directeur van Sazas verzuimspecialist.
- Gedurende zijn hele carrière houdt Van Bussel van gezond boerenverstand. „Tegeltjeswijsheden ontstaan niet voor niets.”
Bronvermelding: Vakblad voor de Bloemisterij