Verzuim door menstruatiepijn: zo kunt u het beperken

Menstruatie kan verschillende klachten veroorzaken

Menstruatie is het bloedverlies dat (bijna) elke vrouw iedere maand heeft. Daarbij heeft een  groot deel van de vrouwen lichamelijke en/of psychische klachten (Radboudumc, 2019). Iedere vrouw ervaart het ongesteld zijn anders. Sommige vrouwen hebben kramp in de buik of hoofdpijn. Maar er zijn ook vrouwen waarbij de menstruatie zo hevig is, dat zij zich ziek voelen. Denk daarbij aan koorts en diarree. Het lukt dan niet om dagelijkse activiteiten (goed) uit te voeren.

Er kan ook sprake zijn van endometriose. Dit is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op slijmvlies in de baarmoeder, buiten de baarmoeder zit. Dit kan een chronische ontsteking veroorzaken. De kenmerken van endometriose zijn onder andere een pijnlijke menstruatie en hevig bloeden (Endometriose Stichting).

Menstruatie start meestal in de puberteit en eindigt met de menopauze, de laatste keer dat een vrouw bloedverlies heeft. Een menstruatie duurt gemiddeld 3 tot 8 dagen (Maastricht UMC+).

Menstruatie zorgt voor extra ziektedag en minder productief zijn

Het Radboudumc hield in 2019 een enquête onder 32.748 vrouwen in de leeftijd van 15 tot 45 jaar. Daaruit trekken de onderzoekers deze conclusies:  

• 80% van de ondervraagden is minder productief tijdens het ongesteld zijn. Dit betekent minder hard of goed kunnen werken dan anders;
•  In het algemeen hebben respondenten 23 dagen per jaar minder productiviteit;
• Dit betekent volgens de onderzoekers 9 dagen minder productiviteit per vrouw op jaarbasis;
• Gemiddeld zijn vrouwen een derde van de tijd minder productief door hun menstruatie;
• Het gemiddeld aantal dagen waarop vrouwen zich ziekmeldde vanwege hun menstruatie, is 1 per jaar.

Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek deed onderzoek naar ziekte door menstruatie (Nationale Arbeidsomstandigheden , 2022). Zij keken daarbij naar het jaar 2022. En als een vrouw zich dat jaar meerdere keren ziekmeldde, vroegen ze alleen naar de laatste keer. Daarbij zei 5% dat hun klachten samenhingen met ongesteld zijn. Onder de 35 jaar is dit aantal hoger. Vakbond FNV hield een enquête onder 3000 mensen onder de 35 jaar. Daarin geeft 7% aan zich regelmatig ziek te melden vanwege menstruatie (FNV Young & United, 2021).

In Nederland is er geen apart menstruatieverlof; wel ziekteverlof

In sommige landen is er menstruatieverlof. Dit betekent dat vrouwen met zware menstruatiepijn tijdens hun ongesteldheid een paar dagen verlof kunnen opnemen. Bijvoorbeeld in Spanje, Japan en Zambia.

In Nederland is er geen apart menstruatieverlof. Wie door haar menstruatie te ziek is om te werken, heeft recht op ziekteverlof. De medewerker heeft dan recht op loondoorbetaling. Een ziekteverzuimverzekering dekt het financiële risico van de loondoorbetaling en re-integratiekosten af.

Een medewerker die ziek is doordat zij ongesteld is, mag zich dus ziekmelden. Het ziekteverlof is er voor alle medewerkers die door ziekte niet kunnen werken. Niet alleen voor menstruatie.

Volgens onderzoeksprogramma EenVandaag is er wel behoefte aan menstruatieverlof. Zij ondervroegen 2.100 vrouwen die menstrueren. Daarvan zegt 58% behoefte te hebben aan het verlof. Toch vinden de meeste mensen, ook de meeste vrouwen, niet dat de overheid dit wettelijk moet vastleggen. Vrouwen zijn bang dat dit hun positie op de arbeidsmarkt minder goed maakt (EenVandaag, 2024).

U mag een medewerker niet vragen naar ziekte door ongesteld zijn

Als een medewerker ziek is, meldt deze zich bij u ziek. U mag dan niet vragen naar de aard en oorzaak van de ziekte. Uw medewerker hoeft dit ook niet zelf te vertellen. U mag dus niet vragen of uw medewerker zich ziekmeldt vanwege menstruatiepijn. De bedrijfsarts of Arboarts mag wel medische vragen stellen. Die antwoorden worden niet met u gedeeld.

6 tips om verzuim door menstruatiepijn te voorkomen

Als uw medewerker ziek is vanwege menstruatieklachten, kunt u daar niets aan doen. Maar u kunt medewerkers met lichte klachten wel helpen productiever te zijn. En voorkomen dat zij onnodig uitvallen. Onze tips helpen u verzuim door menstruatiepijn te voorkomen en beperken.

1. Ga het gesprek aan

Praten over ongesteld zijn, is voor veel mensen een taboe. Ze vinden het niet iets om over te praten. Maar open, eerlijk en zonder oordeel praten over menstruatie kan juist helpen. Hierdoor kunt u als werkgever ontdekken of er medewerkers zijn die menstruatiepijn ervaren. En of zij hierdoor hun werkzaamheden minder goed kunnen doen. Dit maakt het mogelijk om samen te zoeken naar oplossingen.

4. Minder fysiek werk

Doet uw medewerker fysiek zwaar werk, dan kunt u kijken naar tijdelijke werkzaamheden die minder zwaar zijn. Misschien kan uw logistiek medewerker etiketten plakken in plaats van karren lossen? Of kan uw winkelmedewerker het vakkenvullen tijdelijk inruilen voor kassawerkzaamheden?

5. Flexibel omgaan met dagen en uren

Heeft uw medewerker last van menstruatieklachten, maar zijn die wel te verdragen, waardoor een ziekmelding niet nodig is? Dan kunt u samen kijken of flexibel omgaan met werkdagen een oplossing is. Als een medewerker parttime werkt, wil zij misschien tijdens haar menstruatie een dag minder werken en deze later weer inhalen. Op dagen met menstruatiepijn minder uren werken en op andere dagen juist meer, kan ook een optie zijn.

6. Bekijk wat past bij de situatie

Er is niet één oplossing voor menstruatiepijn en ziekteverzuim. Dit verschilt per bedrijf en per medewerker. Niet ieder bedrijf kan dezelfde oplossingen bieden. En niet iedere medewerker ervaart ongesteld zijn op dezelfde manier. De bedrijfsarts kan met u meedenken.