Als accountant voorziet u klanten in verschillende sectoren van advies op uiteenlopende gebieden. Maar weet u in welke sectoren de meeste beroepsziekten voorkomen? En waar dus de meeste kans op financiële schade voor uw klant en zijn of haar medewerkers is?
In Nederland wordt jaarlijks een groot aantal medewerkers ziek door hun werk. Sommigen raken door hun werk zelfs arbeidsongeschikt. Een beroepsziekte kan voor medewerkers en hun werkgevers tot financiële schade leiden en in bepaalde gevallen tot forse juridische claims leiden.
In 2020 waren de meest voorkomende beroepsziekten luchtwegaandoeningen (40%), psychische aandoeningen (37%) en aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat (18%). Zo blijkt uit het rapport Kerncijfers Beroepsziekten 2021 van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Het rapport geeft inzicht in de in 2020 gemelde beroepsziekten, verdeeld over sectoren.
Bron: Beroepsziekten.nl
In 2020 hebben 738 bedrijfsartsen 4.856 meldingen van beroepsziekten gedaan. Het aantal meldingen van beroepsziekten is substantieel hoger dan in 2019. Dit komt met name door de coronapandemie. Van het totale aantal beroepsziektemeldingen in 2020 bestond 39% uit coronavirus-meldingen. De meeste meldingen komen uit de gezondheidszorg. Andere sectoren met coronavirus-meldingen zijn industrie, onderwijs, overheid en openbaar bestuur en groot- en detailhandel. Psychische beroepsziekten komen vooral voor in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (25%), overheid en openbaar bestuur (22%) en de industrie (11%). De aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat komen voornamelijk voor bij medewerkers in de industrie (23%), de bouwnijverheid (15%) en in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (14%).
In 2020 kwamen beroepsziekten meer voor bij vrouwen (621%) dan bij mannen (38%). Dit wordt vooral veroorzaakt door een groter aandeel meldingen van het coronavirus uit de gezondheidszorg (82%) waar meer vrouwen dan mannen werken. Het aantal beroepsziekten neemt ook toe met de leeftijd. Bij 65% van de meldingen gaat het om medewerkers van 41 jaar en ouder. 
Bron: Beroepsziekten.nl
Bron: Beroepsziekten.nl
Een beroepsziekte is een ziekte, klacht of blessure die (vooral) het gevolg is van schadelijke factoren en invloeden op en rondom het werk. Er is dan sprake van een onveilige of ongezonde werkbelasting. Voorbeelden van beroepsziekten zijn: rug- en knieklachten door lichamelijk zwaar werk, gehoorschade door lawaai, kapperseczeem, Repetitive Strain Injury (RSI) en burn-out. In Nederland kan in principe elke ziekte, klacht of blessure een beroepsziekte zijn. Dit wordt bepaald door de bedrijfsarts of arbo-arts. In Nederland bestaat er géén standaard lijst met beroepsziekten.
De vijf sectoren met de meeste beroepsziekten per 100.000 medewerkers zijn:
Een beroepsziekte heeft grote gevolgen voor de deelname aan de arbeidsmarkt. Bij 88% van de medewerkers is sprake van tijdelijke arbeidsongeschiktheid en bij 5% van blijvende (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid door een beroepsziekte. Slechts in 7% van de gevallen is er geen sprake van arbeidsongeschiktheid.
In 2020 zijn 1.965 beroepslong- en infectieziekten gemeld waarvan 1.918 meldingen van een longinfectie door het coronavirus. 55% van de zorgmedewerkers met een beroepsziekte als gevolg van het coronavirus geeft aan onbeschermd gewerkt te hebben. Buiten de zorg hadden vooral medewerkers een verhoogd risico in de vleesverwerking, land- & tuinbouw en groot- & detailhandel. Na een infectie door het coronavirus is astma de meest gemelde beroepslong- en infectieziekte.
Een aantal vaak gemelde beroepsziekten op het gebied van de long- en luchtwegaandoeningen zijn aandoeningen van de bovenste en onderste luchtwegen en aandoeningen van de longen. De meeste meldingen van beroepslongziekten komen uit de industrie en komen vaker voor bij mannen dan vrouwen.
De meest gemelde beroepsinfectieziekten, naast een coronavirus-infectie, zijn andere longinfectieziekten, MRSA-meldingen en ziekte van Lyme. De luchtweginfecties naast het coronavirus zijn voornamelijk veroorzaakt door contact met dieren, stof of parasieten. Medewerkers in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening, de industrie en het onderwijs liepen het meeste risico voor een longinfectieziekte.
Het aantal meldingen van psychische aandoeningen was in 2020 lager dan in voorgaande jaren. Veel medewerkers hebben in 2020 thuisgewerkt. Dit lijkt niet tot meer overspanning of burn-out te hebben geleid in 2020; in 2% van de meldingen wordt het als oorzaak aangegeven. In contacten met bedrijfsartsen hierover lijkt het probleem groter te zijn. Het werkfunctioneren van medewerkers zou onder druk staan door bijkomende zorgtaken. Medewerkers in de gezondheidszorg liepen, net als voorgaande jaren, het grootste risico op een psychische aandoening. Van het totaal aantal meldingen in 2020 is bijna een kwart afkomstig van de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. De meeste medewerkers die te maken krijgen met een psychische beroepsziekte zijn vrouw, namelijk 54%.
Meest gemelde psychische aandoeningen
Een aantal vaak gemelde psychische aandoeningen zijn: overspannenheid, burn-out, depressie, en posttraumatische stressstoornis (PTSS).
De risicofactoren voor psychische beroepsziekten
Het hebben van teveel werk is de belangrijkste risicofactor voor psychische beroepsziekten. Gevolgd door traumatische ervaringen/agressie/intimidatie. Ook het gebrek aan sociale steun door de leidinggevende vergroot de kans op een psychische beroepsziekte.
Risico op arbeidsongeschiktheid bij psychische beroepsziekte
Een medewerker met een beroepsziekte loopt een groot risico om tijdelijk of voorgoed uit te vallen. 87% van de getroffen medewerkers is langer dan een maand arbeidsongeschikt.
De drie meest gemelde beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat zijn: de tenniselleboog, specifieke pijn onder het schouderdak bij het optillen van de arm en Repetitive Strain Injury (RSI) van schouder/bovenarm. Medewerkers in de volgende sectoren liepen in 2020 het meeste risico op een beroepsziekte aan het houding- en bewegingsapparaat:
In deze drie sectoren komen de genoemde beroepsziekten twee tot bijna drie keer vaker voor dan gemiddeld in Nederland.
Risicofactoren voor beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat
Het grootste risico voor een beroepsziekte aan het houding- en bewegingsapparaat is het uitvoeren van snel herhaalde armbewegingen. Ook tillen, het dragen van lasten en het veel kracht zetten met de handen zijn een belangrijke oorzaak.
Risico op arbeidsongeschiktheid bij beroepsziekte aan het houding- en bewegingsapparaat
Ook beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat brengen een groot risico op arbeidsongeschiktheid met zich mee. 75% van de medewerkers met deze beroepsziekte zijn meer dan een maand arbeidsongeschikt, terwijl 6% een week tot een maand niet kan werken. 10% is zelfs blijvend uit de running.
Preventie op de werkplek is enorm belangrijk. Er zijn veel dingen die een werkgever zelf kan doen om verzuim te verlagen en voorkomen. Een werkgever heeft daar ook een groot financieel belang bij. Zo zijn veel ziektegevallen te voorkomen door te zorgen voor gezonde werkomstandigheden. Bij 11 veelvoorkomende aandoeningen is er zelfs een daling haalbaar tussen de 3 en 25%. Daarom is het voor een werkgever belangrijk om op tijd actie te ondernemen. Hoe hij of zij dit kan doen?
Een werkgever kan het thema verzuim(preventie) structureel op de agenda in de organisatie zetten en benoemen wie hiervoor verantwoordelijk is. Ook kan de werkgever een medewerker met psychische of lichamelijke klachten passend werk aanbieden en met hem of haar meedenken over oplossingen. Ook is het belangrijk betrokkenheid bij medewerkers te tonen door hen te vragen hoe zij hun werk en de balans tussen werk en privé ervaren.
Daarnaast kan een werkgever met de Risico-inventarisatie en –evaluatie (RI&E) mogelijke gezondheids- en veiligheidsrisico’s inventariseren binnen het bedrijf. De RI&E is verplicht voor alle organisaties met medewerkers. Een werkgever krijgt hiermee een goed overzicht van mogelijke risico’s die tot verzuim kunnen leiden. Daarna stelt de werkgever een plan van aanpak op waarin staat welke maatregelen hij of zij gaat nemen.
Als verzuimspecialist kan Sazas werkgevers professioneel ondersteunen op het gebied van verzuim en verzuimpreventie en u als accountant informeren over praktische zaken met betrekking tot het verzuimbeleid van uw klanten. Neem eens een kijkje in de kennisbank op onze website waar veel praktische informatie terug te vinden is over dit onderwerp. Of neem een kijkje bij de diverse verzuimdiensten die we op dit vlak bieden.
