Wist u dat 1 op de 4 medewerkers een betaalde baan combineert met mantelzorg? (Werk&Mantelzorg 2023-2024). Deze combinatie van zorgtaken en werk kan best zwaar zijn, waardoor een verlies aan productiviteit en ziekteverzuim op de loer liggen. In dit artikel leest u wat er onder mantelzorg valt en met welke typen verlof u dan te maken kan krijgen. Ook gaan we dieper in op (de voordelen van) een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.
Als iemand zorgt voor een naaste die langdurig ziek is of een beperking of psychische problemen heeft, dan noemen we dit een mantelzorger. Hulp aan mensen zonder een (gezondheids)beperking, zoals oppassen op gezonde kleinkinderen, valt hier dus niet onder (MantelzorgNL). Mantelzorg kan gaan om het verzorgen van een ziek kind of ouder, maar bijvoorbeeld ook vrienden, buren of kennissen. Een mantelzorger geeft iemand voor lange tijd - onbetaald - veel zorg (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport).
Wat doet een mantelzorger? Lang niet iedereen beseft dat hij of zij een mantelzorger is, omdat zorgen voor iemand waar je om geeft waarschijnlijk logisch voelt Mantelzorg gaat om zorg die verder gaat dan ‘de gebruikelijke taken’ die huisgenoten delen, zoals het huis schoonhouden of een boodschap voor de ander meenemen (MantelzorgNL). Taken van een mantelzorger zijn vaak ook:
Mantelzorg is misschien vrijwillig, maar het is geen vrijwilligerszorg. Deze twee termen worden wel eens door elkaar gehaald. Het grote verschil tussen de twee is dat iemand voor vrijwilligerswerk (vaak voor iemand die zij nog niet kennen) kiest, terwijl mantelzorg voor een naaste mensen overkomt. Mensen kunnen vaak ook niet van de een op andere dag stoppen met mantelzorger zijn. Het gaat om langdurige zorg, soms tot wel 24 uur per dag (MantelzorgNL)
Uw medewerkers vinden het waarschijnlijk fijn om er voor hun zieke familielid of vriend te kunnen zijn. Dankzij mantelzorgers kan de zieke persoon vaak langer thuis blijven wonen. Toch zijn er niet alleen voordelen maar ook nadelen als het aankomt op mantelzorg. Zo kan het zwaar zijn om mantelzorg en werk te combineren. Werkende mantelzorgers ervaren bijvoorbeeld meer stress, lichamelijke klachten en concentratieproblemen dan collega’s (Werk&Mantelzorg, 2023).
Als werkgever is de kans groot dat u op den duur met mantelzorg te maken krijgt. Het kan moeilijk of zelfs onmogelijk zijn om werk met mantelzorg te combineren. Daarom zijn er verschillende verlofregelingen die uw medewerker kan aanvragen:
Als er zich een dringende situatie voordoet in het privéleven van een medewerker, dan mag diegene calamiteitenverlof aanvragen. Dit is een vorm van kortdurend verlof dat bestaat om noodsituaties op te vangen. Bijvoorbeeld als een kind plotseling ziek wordt op school en moet worden opgehaald en verzorgd. Calamiteitenverlof is verlof voor de eerste paar uur of dagen, daarna gaat het om kortdurend en langdurend zorgverlof. Het salaris van een medewerker betaalt u bij calamiteitenverlof door.
Uw medewerker kan kortdurend zorgverlof aanvragen als diegene veel moet regelen bij ziekte van een naaste. Ook kan dit als het verzorgen langer duurt dan een paar dagen. Voor kortdurend zorgverlof heeft iedereen per jaar recht op 2 keer het aantal uur dat ze per week werken. Een belangrijke voorwaarde is dat de medewerker de enige is in de omgeving die de zorgtaak op zich kan nemen. Tijdens kortdurend zorgverlof betaalt u als werkgever minstens 70% van het salaris door.
Soms duurt de ziekte langer en moet een medewerker langer mantelzorg geven dan het maximale kortdurend zorgverlof. In dat geval kan een medewerker langdurig zorgverlof krijgen. Per 12 maanden hebben medewerkers recht op maximaal 6 keer het aantal uren dat ze per week werken. Dit hoeft niet achter elkaar opgenomen te worden, het verlof kan ook (in overleg) verspreid worden. Langdurend zorgverlof is een vorm van onbetaald verlof. U hoeft het salaris dan niet door te betalen.
Tot slot is het mogelijk dat een medewerker nog extra onbetaalde verlofdagen aanvraagt om mantelzorg te geven. In tegenstelling tot de vormen van verlof die hierboven staan beschreven, is onbetaald verlof geen recht. Onbetaald verlof kan dus alleen in overleg met u als werkgever worden opgenomen. U kunt bijvoorbeeld voorstellen dat uw medewerker het verlof in deeltijd opneemt. Doordat de medewerker minder uren werkt, kan hij of zij dit combineren met zorgtaken.
Aandacht besteden aan de combinatie van mantelzorg en werk is een belangrijke taak voor u als werkgever.
Dankzij een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid zorgt u ervoor dat mantelzorgers minder emotionele en fysieke klachten ervaren en hun thuissituatie beter kunnen combineren met werk. Daarmee kunt u uitval van een medewerker door overbelasting helpen voorkomen.
Er zijn vaak geen grote aanpassingen aan uw personeelsbeleid nodig om een mantelzorgvriendelijke organisatie te worden. De belangrijkste stap om het thema mantelzorg en werk te laten leven binnen uw organisatie is erover praten. Zo’n 30% van de mantelzorgende medewerkers praat hierover niet met de leidinggevende (Werk&Mantelzorg 2023-2024). Ze zien zichzelf bijvoorbeeld niet als mantelzorger, vinden dat ze het zelf moeten oplossen of er wordt op de werkvloer niet over mantelzorg gesproken.
Door een open sfeer te creëren rondom dit thema maakt u mantelzorg bespreekbaar. Als leidinggevenden en medewerkers er met elkaar over praten, voorkomt u ergernissen en zorgt u voor wederzijds begrip. Ook kunt u uw medewerkers regelmatig wijzen op de verschillende soorten verlof bij het geven van mantelzorg. Of geef bijvoorbeeld aan dat de medewerker bij nood direct weg mag en bied flexibele werktijden en -plekken aan. Veel mantelzorgers hebben behoefte aan dit soort veranderingen en begrip van de leidinggevende (Werk&Mantelzorg 2023-2024). In het whitepaper ‘Mantelzorg en werk’ leest u meer handige tips voor het voeren van een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.
Actief beleid voeren op de combinatie werk en mantelzorg heeft meerdere voordelen:
Als iemand zorgt voor een naaste die langdurig ziek is of een beperking of psychische problemen heeft, dan noemen we dit een mantelzorger. Hulp aan mensen zonder een (gezondheids)beperking, zoals oppassen op gezonde kleinkinderen, valt hier dus niet onder. Mantelzorg kan gaan om het verzorgen van een ziek kind of ouder, maar bijvoorbeeld ook vrienden, buren of kennissen. Een mantelzorger geeft iemand - vrijwillig, voor lange tijd en onbetaald - veel zorg.
Als mantelzorger houdt iemand zich bezig met de zorg voor een naaste. Deze zorg gaat verder dan de ‘gebruikelijke taken’ die huisgenoten delen. Een mantelzorger helpt een ziek familielid bijvoorbeeld met douchen of het geven van medicatie. Ook een vorm van mantelzorg is het brengen van een buurman naar afspraken. Of denk aan het bieden van hulp in het huishouden of meekijken met de administratie.
Nee, mantelzorg aan iemand geven is niet verplicht. Mantelzorg is vrijwillig en onbetaald.
