De kosten voor verzuim door beroepsziekten zijn in vier jaar tijd meer dan verdubbeld, van 1,2 naar 2,5 miljard euro. Vooral bij psychische beroepsziekten was sprake van een toename in verzuim - dit eist dus meer aandacht van u als werkgever. Dit blijkt onder andere uit de Arbobalans 2020 van TNO. We zetten de opvallendste ontwikkelingen uit de balans voor u op een rij.
Steeds meer mensen lopen het risico om ziek of arbeidsongeschikt te worden door hun werk. Vooral de kans op psychische beroepsziekten groeit. Het gaat hierbij om mensen die zich niet blij of gelukkig voelen op hun werkplek, gepest worden, te moeilijk werk hebben of conflicten hebben met een leidinggevende of hun werkgever.
Bepaalde groepen hebben een grotere kans op beroepsziekten. Denk dan aan vrouwen, medewerkers boven de 55 jaar en mensen met een lagere opleiding. Bij zzp’ers bleef de kans op een beroepsziekte de afgelopen jaren redelijk stabiel. De zorg, industrie en het transport zijn de sectoren waar mensen het grootste risico lopen op een beroepsziekte.
Beroepsziekten leiden tot gezondheidsverlies, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en sterfte. Medewerkers die in 2018 één (of meer) door een arts vastgestelde beroepsziekte(n) opliepen, verzuimen gemiddeld 45 dagen. Dat is 39 dagen méér dan medewerkers zonder nieuwe beroepsziekte. Medewerkers met psychische beroepsziekten hebben het meeste extra verzuim: 60 dagen.
In 2018 zorgden beroepsziekten voor 19% van het totaal aantal verzuimdagen dat jaar. Dit was bijna een verdubbeling vergeleken met 2014. In 2019 zegt 26% van de medewerkers die hebben verzuimd, dat het laatste verzuim (deels) het gevolg is geweest van het werk.
Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) speelt een rol in 27 procent van het aantal werkgerelateerde verzuimdagen. Bij PSA gaat het bijvoorbeeld om psychische klachten, overspannenheid en burn-out. Bij deze klachten is altijd sprake van een langere hersteltijd dan bij andere gezondheidsklachten. De belangrijkste oorzaken die geheel of voor een deel leiden tot het verzuim zijn: werkdruk/werkstress, emotioneel te zwaar werk, te moeilijk werk, problemen met leidinggevende of werkgever, problemen met collega’s/ondergeschikten en/of problemen met klanten. Kijkend naar het totale verzuim (wel/niet werkgerelateerd), dan veroorzaken het eerder genoemde type psychische klachten ook daar 27% van het verzuimvolume. In 2014 was dit nog 20%
In 2019 kregen 245.000 medewerkers een arbeidsongeval. Dat is 3,3 procent van alle medewerkers tussen 15 en 75 jaar. 114.000 medewerkers (1,5 procent) verzuimden in 2019 van hun werk als gevolg van een arbeidsongeval.
Geschat wordt dat extra verzuim door beroepsziekten 2,5 miljard euro aan kosten door loondoorbetaling zorgt. Dit is een forse stijging vergeleken met 2014 toen deze kosten nog 1,2 miljard euro bedroegen. Deze stijging komt naast de toename van de loonkosten, vooral door de groei van het aantal nieuwe psychische beroepsziekten en de toename van extra verzuimdagen hierdoor. De kosten voor psychische beroepsziekten waren in 2014 1 miljard euro, in 2018 is dit gestegen naar 2,1 miljard euro.
Van alle werkenden zijn zzp’ers en medewerkers met een vaste arbeidsrelatie het meest tevreden over hun werkomstandigheden. Als we naar de arbeidsrisico’s voor medewerkers zonder vaste arbeidsrelatie kijken, dan scoren vooral uitzendkrachten minder goed. Zij hebben het meest last van fysieke belasting, werkdruk en ongewenst gedrag.
Volgens de Arbobalans steeg het aantal organisaties dat aan de wettelijke verplichtingen uit de Arbowet voldoet in 2019 licht ten opzichte van 2014. Zo had 52 procent in 2019 een RI&E. Daarnaast schakelen meer bedrijven een bedrijfsarts of arbohulpverlener in. Toch heeft 27 procent van de bedrijven nog geen preventiemedewerker aangesteld. Grotere ondernemingen hebben hun arboverplichtingen vaak beter geregeld dan kleinere bedrijven.
De Arbobalans geeft een overzicht van de kwaliteit van de arbeid en werkgerelateerde gezondheid in Nederland en de ontwikkelingen op dit vlak. Naast kerncijfers over arbeidsomstandigheden geeft de balans inzicht in de meest recente gegevens over verzuim, arbeidsongevallen en beroepsziekten van zzp’ers en medewerkers met een vaste of flexibele baan. De Arbobalans 2020 werkt met de meest recente landelijke cijfers. Die zijn meestal van 2019. De gevolgen van de COVID-19 pandemie voor werkend Nederland zijn dus niet meegenomen. TNO stelt de Arbobalans tweejaarlijks samen. Dit gebeurt in samenwerking met het CBS, RIVM en Nederlands Centrum voor Beroepsziekten en met steun van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
