In Nederland wordt jaarlijks een groot aantal medewerkers ziek door hun werk. Sommigen raken door hun werk zelfs arbeidsongeschikt. Een beroepsziekte kan voor zowel uw medewerker als uzelf tot financiële schade leiden. De meest voorkomende beroepsziekte in Nederland is stress. Meer dan 1 miljoen mensen loopt jaarlijks het risico op een burn-out en andere werkgerelateerde psychische aandoeningen.
Stress is één van de belangrijkste oorzaken voor beroepsziekten. Wat houdt werkstress precies in en wat kunt u als werkgever doen om verzuim door stress bij uw medewerkers te voorkomen? Download de gratis whitepaper 'Werkstress - Cijfers, oorzaken en wat u als werkgever kunt doen'.
Een beroepsziekte is een ziekte, klacht of blessure die (vooral) het gevolg is van schadelijke factoren en invloeden op en rondom het werk. Er is dan sprake van een onveilige of ongezonde werkbelasting. Voorbeelden van beroepsziekten zijn: rug- en knieklachten door lichamelijk zwaar werk, gehoorschade door lawaai, kapperseczeem, Repetitive Strain Injury (RSI) en burn-out. In Nederland kan in principe elke ziekte, klacht of blessure een beroepsziekte zijn. Dit bepaalt de bedrijfsarts of Arbo arts. In Nederland bestaat er géén standaard lijst met beroepsziekten.
De vijf sectoren met de meeste beroepsziekten per 100.000 medewerkers zijn:
Een beroepsziekte heeft grote gevolgen voor uw medewerker en zijn of haar deelname aan de arbeidsmarkt. Bij 88% van de medewerkers is er sprake van tijdelijke arbeidsongeschiktheid en bij 5% van blijvende (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid door een beroepsziekte. Slechts in 7% van de gevallen is er geen sprake van arbeidsongeschiktheid.
In 2020 waren de meest voorkomende beroepsziekten luchtwegaandoeningen (40%), psychische aandoeningen (37%) en aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat (18%). Zo blijkt uit het rapport Kerncijfers Beroepsziekten 2021 van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Het rapport geeft inzicht in de in 2020 gemelde beroepsziekten, verdeeld over sectoren.
In 2020 hebben 738 bedrijfsartsen in totaal 4.856 meldingen van beroepsziekten gedaan. Het aantal meldingen van beroepsziekten is een stuk hoger dan in 2019. Dit komt met name door de coronapandemie. Van het totale aantal beroepsziektemeldingen in 2020 bestond 39% uit coronavirusmeldingen. De meeste meldingen komen uit de gezondheidszorg. Andere sectoren met coronavirusmeldingen zijn industrie, onderwijs, overheid en openbaar bestuur en groot- en detailhandel.
Psychische beroepsziekten komen vooral voor in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (25%), overheid en openbaar bestuur (22%) en de industrie (11%). De aandoeningen aan het houding- en bewegingsapparaat komen voornamelijk voor bij medewerkers in de industrie (23%), de bouwnijverheid (15%) en in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (14%).
Nummer 1 in 2020: long- en luchtwegaandoeningen
In het coronajaar 2020 zijn 1.965 beroepslong- en infectieziekten gemeld, waarvan 1.918 meldingen van een longinfectie door het coronavirus. 55% van de zorgmedewerkers met een beroepsziekte als gevolg van het coronavirus geeft aan onbeschermd gewerkt te hebben. Buiten de zorg hadden vooral medewerkers een verhoogd risico in de vleesverwerking, land- & tuinbouw en groot- & detailhandel. Na een infectie door het coronavirus is astma de meest gemelde beroepslong- en infectieziekte.
Aandoeningen van de bovenste en onderste luchtwegen van de longen zijn vaak gemelde beroepsziekten op het gebied van de long- en luchtwegaandoeningen. De meeste meldingen van beroepslongziekten komen uit de industrie en komen vaker voor bij mannen dan vrouwen.
De nummer 2: psychische aandoeningen
Het aantal meldingen van psychische aandoeningen was in 2020 lager dan in voorgaande jaren. Veel medewerkers hebben in 2020 thuisgewerkt. Dit lijkt niet tot meer overspanning of burn-out te hebben geleid in 2020; in 2% van de meldingen wordt het als oorzaak aangegeven. Bedrijfsartsen geven aan dat het probleem groter is. Het werkfunctioneren van medewerkers zou onder druk staan door bijkomende zorgtaken. Medewerkers in de gezondheidszorg liepen, net als voorgaande jaren, het grootste risico op een psychische aandoening. Van het totaal aantal meldingen in 2020 is bijna een kwart afkomstig van de gezondheidszorg en de maatschappelijke dienstverlening. De meeste medewerkers die te maken krijgen met een psychische beroepsziekte zijn vrouw, namelijk 54%.
Meest gemelde psychische aandoeningen
Vaak gemelde psychische aandoeningen zijn: overspannenheid, burn-out, depressie, en posttraumatische stressstoornis (PTSS).
De risicofactoren voor psychische beroepsziekten
Het hebben van te veel werk is de belangrijkste risicofactor voor psychische beroepsziekten. Gevolgd door traumatische ervaringen, agressie en intimidatie. Ook het gebrek aan sociale steun door de leidinggevende vergroot de kans op een psychische beroepsziekte.
Risico op arbeidsongeschiktheid bij psychische beroepsziekte
Een medewerker met een beroepsziekte loopt een groot risico om tijdelijk of voorgoed uit te vallen. 87% van de getroffen medewerkers is langer dan een maand arbeidsongeschikt.
De nummer 3: beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat
De drie meest gemelde beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat zijn: de tenniselleboog, specifieke pijn onder het schouderdak bij het optillen van de arm en Repetitive Strain Injury (RSI) van schouder/bovenarm. Medewerkers in de volgende sectoren liepen in 2020 het meeste risico op een beroepsziekte aan het houding- en bewegingsapparaat:
In deze drie sectoren komen de genoemde beroepsziekten twee tot bijna drie keer vaker voor dan gemiddeld in Nederland.
Meer bewegen brengt veel voordelen met zich mee, zowel voor de medewerker als voor het bedrijf. In onze gratis whitepaper 'Bewegen op het werk' leest u wat de risico's van een zittend beroep zijn en hoe u vitaliteit op het werk stimuleert.
Risicofactoren voor beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat
Het grootste risico voor een beroepsziekte aan het houding- en bewegingsapparaat is het uitvoeren van snel herhaalde armbewegingen. Ook tillen, dragen en het veel kracht zetten met de handen zijn een belangrijke oorzaak.
Risico op arbeidsongeschiktheid bij beroepsziekte aan het houding- en bewegingsapparaat
Ook beroepsziekten aan het houding- en bewegingsapparaat brengen een groot risico op arbeidsongeschiktheid met zich mee. 75% van de medewerkers met deze beroepsziekte zijn meer dan een maand arbeidsongeschikt, terwijl 6% een week tot een maand niet kan werken. 10% is zelfs blijvend uit ziek.
Preventie op de werkplek is enorm belangrijk. Er zijn veel dingen die u zelf kunt doen om verzuim te verlagen en voorkomen binnen uw bedrijf. U heeft daar ook een groot financieel belang bij. Zo zijn veel ziektegevallen te voorkomen door te zorgen voor gezonde werkomstandigheden. Bij 11 veelvoorkomende aandoeningen is er zelfs een daling haalbaar tussen de 3 en 25%. Daarom is het belangrijk om op tijd actie te ondernemen. Hoe kunt u dit doen? We geven u een aantal tips:
Als verzuimspecialist ondersteunt Sazas u op het gebied van verzuim(beleid) en verzuimpreventie. Op onze website en in de kennisbank vindt u veel praktische informatie. Bekijk ook ons diverse aanbod verzuimdiensten.
Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Ondanks dat deze informatie met de grootste zorg is samengesteld, kan het gebeuren dat bepaalde informatie niet meer actueel is.
