Rouw en werk: hoe gaat u daar als werkgever mee om?

Wat is rouw?

Wie een groot verlies meemaakt, moet dit verwerken. Dit wordt rouw genoemd. Veel mensen denken bij rouw aan een overlijden. Maar ook een ander groot verlies kan zorgen voor rouw. Bijvoorbeeld na een scheiding of het verlies van een baan (Thuisarts, 2023).

 

Rouw en werk: waarom belangrijk voor u als werkgever?

Als een medewerker te maken krijgt met rouw, kan dit invloed hebben op het werk. Iedereen rouwt op zijn of haar eigen manier. Iedere medewerker gaat dan ook anders met rouw en werken om. Waar de ene medewerker graag wil blijven werken en dat juist als afleiding ervaart, heeft de andere medewerker tijd en rust nodig. Maar rouw kan ook voor fysieke of mentale klachten zorgen, waardoor uw medewerker minder presteert en soms zelfs helemaal uitvalt. Als werkgever heeft u het beste met uw medewerker voor en wilt u op een begripvolle manier omgaan met rouw. Daarnaast wilt u waarschijnlijk langdurig ziekteverzuim door rouw voorkomen. Daarom kan dit een belangrijk onderwerp zijn voor u als werkgever.

Fysieke en mentale klachten tijdens het rouwproces

Tijdens een rouwproces kunnen medewerkers te maken krijgen met fysieke en/of mentale klachten. Mogelijke klachten kunnen zijn (Thuisarts, 2023):

• Eenzaamheid;
• Somber zijn;
• Hoofdpijn;
• Slecht slapen en/of snel moe zijn;
• Minder goede concentratie;
• Gespannen spieren.

Rouw en verzuim

Rouw kan niet alleen leiden tot klachten, maar ook tot ziekteverzuim. Vakbond CNV (2023) deed onderzoek naar rouw en verzuim op het werk. Voor hun onderzoek stelde zij vragen aan 1.900 leden die in de afgelopen 10 jaar te maken hebben gehad met rouw. Daaruit blijkt dat:

• 23% van de ondervraagden zich bij rouw minder dan twee weken ziekmeldde;
• In 9% van de gevallen meldde de medewerker zich langer ziek;
• 10% van de rouwende medewerkers kwam uiteindelijk in een burn-out terecht;
• 37% van de rouwende medewerkers vindt zelf dat ze te snel weer aan het werk gingen;
• Ruim 28% kon naar eigen zeggen langere tijd niet goed functioneren;
• 4 op de 10 medewerkers had het gevoel dat zij van hun werkgever te weinig begrip en ruimte kregen om hun verlies te verwerken.

Ondersteuning van de rouwende medewerker door de werkgever

Uw medewerker ondersteunen en samen bepalen wat hij of zij nodig heeft bij rouw, kan helpen om klachten te verminderen en langdurig verzuim te voorkomen. Dit is niet alleen prettig voor de medewerker. Het is ook in het belang voor u als werkgever. Verzuim kan uw bedrijf namelijk veel geld kosten. Een zieke medewerker kost gemiddeld € 405,- per dag (MKB Servicedesk, 2023).

Uw rouwende medewerker ondersteunen is maatwerk: iedereen is anders. Waar de ene medewerker er graag veel over praat, wil de ander dat misschien niet. Het is daarom aftasten; probeer uit te vinden waar uw medewerker behoefte aan heeft.

Rouwproces  

Ook het rouwproces verloopt bij niemand hetzelfde. Maar er zijn wel een aantal theorieën die u achtergrondinformatie kunnen geven.

Heel bekend is het model van de Zwitsers-Amerikaanse psychiater Elisabeth Kübler-Ross. Hierin beschrijft zij de vijf fasen van rouw: ontkenning, woede, vechten/onderhandelen, depressie en aanvaarding. Andere onderzoekers noemen zeven fasen van rouw: ongeloof, ontkenning, woede, vechten/onderhandelen, schuldgevoel, depressie en acceptatie.

Een ander bekend model zijn de vier rouwtaken van de Amerikaanse rouwdeskundige William Worden. In zijn theorie doorloopt iemand die rouwt bij voorkeur deze ‘taken’, maar niet een vaste volgorde. De vier taken die hij noemt zijn: verlies aanvaarden, pijn voelen, het leven aanpassen en het verlies een plek geven.

In de praktijk is er geen vaste volgorde waarin iemand rouwt. En ook de vorm en duur van het rouwproces kunnen verschillen per persoon (Rouwbehandeling, 2023).

Rouw en werk: tips voor u als werkgever

Hoewel rouw bij niemand hetzelfde is, zijn er wel een aantal tips die u als werkgever kunnen helpen. Hieronder zetten wij onze praktische tips voor u op een rij.

Initiatief nemen

Een rouwende medewerker die het moeilijk heeft, is niet altijd (goed) in staat om zelf initiatief te nemen voor het onderhouden van contact. Neem daarom als werkgever zelf het initiatief door regelmatig contact op te nemen om te vragen hoe het met diegene gaat. Dit maakt het ook makkelijker om op een later moment te praten over rouw en werken.

Ruimte geven om te rouwen

Geef de medewerker de ruimte om te rouwen op het werk. Verdriet kunnen uiten, ook bij collega’s en de werkgever, is heel belangrijk voor de rouwverwerking.

Met collega’s in gesprek over het verlies

Collega’s kunnen een belangrijke rol spelen bij rouw en verlies. Vaak nemen zij tijdelijk het werk over. En wanneer hun rouwende collega weer aan het werk is, merken zij het sneller als degene last heeft van fysieke en/of mentale klachten. Bied uw medewerkers de ruimte om onderling over rouw te praten, als ze dat willen. Een collega die ervaring heeft met rouw, zou de rol van ‘buddy’ kunnen vervullen. Dit is iemand waar uw rouwende medewerker terecht kan als hij of zij over het verlies wil praten.

Professionele hulp aanbieden 

Als u merkt dat een medewerker vastloopt, misschien kunt u dan samen kijken naar mogelijkheden voor professionele hulp? Soms kan een psycholoog of een coach helpen bij het verwerken van rouw. Ook kunnen zij mogelijk helpen om rouw en werken te combineren.

Werk en rouwverlof: wet – en regelgeving

In Nederland is er niets in de wet vastgelegd over rouw en werk. Ook niet over hoe het zit met rouwverlof.

Wel kan het zo zijn dat er afspraken over verlof bij rouw zijn vastgelegd in de cao. In sommige cao’s zijn er bepalingen (afspraken) die medewerkers recht geven op rouwverlof. De medewerker kan dan, afhankelijk van wat de cao-partijen hebben afgesproken, een aantal dagen direct na het overlijden van een dierbare of per periode (gedeeltelijk) betaald of onbetaald verlof opnemen. Daarbij kan het zo zijn dat er voorwaarden gelden voor de relatie van de medewerker tot de overledene. Als het bijvoorbeeld om een naaste gaat zoals een partner, kind of ouder, kunnen er andere bepalingen gelden dan voor minder nauwe relaties, zoals een kennis.

Als er geen cao-bepaling is over rouwverlof, kunt u als werkgever ook zelf afspraken over rouwverlof vastleggen in de arbeidsovereenkomst met medewerkers.

Daarnaast kan calamiteitenverlof een mogelijkheid zijn. Dit is verlof voor bijzondere, persoonlijke situaties. Het loon wordt dan doorbetaald en er worden geen vakantiedagen opgenomen. Daarnaast zijn er werkgevers die na een overlijden hun medewerkers kortdurend zorgverlof geven. Bijvoorbeeld wanneer een medewerker na het overlijden van de partner nog iets langer thuis moet blijven om voor de kinderen te zorgen.